وب 3
5 سال پیش ، شنبه 7 دي 1398
مقالات
وب 3 چیست؟ وب 0.3 یعنی Semantic Web نسخه جدید از آینده وب جهان گستر است. این عبارت را تیم برنرز لی، همان کسی که سنگ بنای وب را گذاشت مطرح نمود
عنوان مقاله:
وب 3.0
Web 3.0
نویسنده:
مهندس ابوالقاسم شاکری
مقدمه:
در ماه می‌سال ۲۰۰۶، تیم برنرز لی مخترع وب توضیح داد:مردم مدام از من می‌پرسند وب ۳٫۰ چیست؟ من فکر می‌کنم شاید اگر ما یک پوشش تصویری از گرافیک برداری مقیاس‌پذیر داشته باشیم و همانند وب ۲٫۰ مفاهیم را روی آن پیاده کنیم، درک پدیده وب ۳٫۰ آسان خواهد بود.
سرفصل ها
- مفهوم وب
- تاریخچه وب
- سیر تکاملی وب
- وب 3.0 چیست؟
- کاربردهای وب 3.0
- مفهوم وب
جهان وب یا وب جهان‌گستر، یا به‌طور ساده وب به معنای تار (World Wide Web) در بسیاری از ترکیبات «اینترنتی» با شمایل WWW می‌آید. یک سامانه اطلاعاتی از پرونده های ابرمتنی متصل به هم که از طریق شبکه جهانی اینترنت قابل دسترسی هستند و کاربران به کمک یک مرورگر وب می‌توانند صفحات وب را مشاهده و به کمک ابرپیوندها در میان آنها حرکت کنند.
واژه وب معمولاً به صورت اشتباه به جای اینترنت به کار می‌رود اما وب در حقیقت یکی از خدماتی است که روی بستر اینترنت ارائه می‌شود مانند ایمیل.
وب ترکیبی از چهار عنصر اصلی است:
- hypertext یا ابرمتن، فرمتی از اطلاعات که به افراد اجازه می‌دهد تا در محیط کامپیوتر با استفاده از ارتباط داخلی موجود میان دو متن از بخشی از سند به بخش دیگری از آن یا حتی سند دیگری مراجعه کنند و به اطلاعات جدیدی دسترسی پیدا کند.
- URL، شناسه‌های منحصر به فردی که برای مشخص کردن محل حضور اطلاعات موجود روی شبکه (فایل کامپیوتری، سند یا منابع دیگر) به کار می‌روند.
- مدل Client-Server یا مشتری - خدمتگزار، سیستمی است که در آن نرم‌افزار یا کامپیوتر مشتری (مرورگر) از نرم‌افزار یا کامپیوتر خدمتگزار (وب سرور) تقاضای دریافت منابع اطلاعاتی مانند داده یا فایل میکند.
- markup language یا زبان علامتگذاری که در آن کاراکترها یا کدهای موجود در متن، ساختار متن وب معنایی را مشخص میکنند.
به بیانی روشن، وب چیزی نیست مگر یک فایل متنی بسیار ساده که با یکی از زبان‌های نشانه‌گذاری ابرمتنی مثل HTML، XHTML، DHTML یا XML تدوین می‌شود. کاری که مرورگر به عنوان مشتری وب انجام می‌دهد آن است که تقاضای دریافت یکی از صفحات یا فایل‌ها را در قالب قراردادی استاندارد به نام پروتکل HTTP به سمت سرویس دهنده ارسال کند. در سمت مقابل سرویس دهنده وب این تقاضا را پردازش کرده و در صورت امکان، فایل مورد نظر را برای مرورگر ارسال میکند.
- تاریخچه وب
سر تیموتی جان برنر (Sir Timothy John Berners-Lee) دانشمند بریتانیایی علوم رایانه، استاد دانشگاه‌ام‌آی‌تی، استاد و پژوهشگر دانشگاه ساوثهمپتون مخترع وب جهان‌گستر و در جایگاه ریاست کنسرسیوم وب جهان‌گستر می باشد و تکامل وب را تحت نظر دارد. ایده اولیه در مورد تارِ گیتی گستر (WWW) به سال 1980 برمی‌گردد. زمانی که در شهر سرن سوئیس، تیم برنرز لی شبکه "ENQUIRE” را ساخت.
در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۰ به کمک رابرت کی‌لیو و یک دانشجوی جوان در سرن، برای اولین بار ارتباط موفقیت‌آمیز بین یک میزبان و کاربر پروتکل انتقال ابرمتن از طریق اینترنت را برقرار کرد. مشخصاتی که او از URI, HTTP و HTML استخراج کرده بود به عنوان فناوری وب منتشر شد. از سال ۲۰۰۴ میلادی وی در دانشکده برق و علوم کامپیوتر دانشگاه ساوتهمپتون انگلستان بر روی پروژه جدیدش وب معنایی کار میکند و در ۲۰۰۷ وی همراه با آلبرت هافمن در رتبه اول در لیست صد نفره بزرگترین نوابغ زنده تلگراف آورده شد. اولین مرورگر وب جهان توسط برنرزلی با عنوان ”NEXTcube” مورد استفاده قرار گرفت و وی اولین مرورگر وب و تور جهان گستر را در سال 1990 طراحی کرد.
به گفته تیم برنرز لی، وب هم مانند بیشتر انسانها پس از ۲۰ سالگی به مرحله اصلی شکوفایی خود رسیده‌است. او به روزنامه استاندارد چاپ اتریش گفته‌است که ما هنوز در سطح باقی مانده‌ایم و از تمام توانایی‌های وب استفاده نمی‌کنیم. خالق وب همزمان همگان را فرا خوانده تا از توانایی‌ها، خلاقیت و دانش خود برای گسترش امکانات اینترنت استفاده کنند. به اعتقاد تیم برنرز لی، اینترنت منعکس کننده بشریت است با تمام زشتی‌ها و زیبایی‌هایش و اهمیت آن آنقدر زیاد است که باید یکی از موارد حقوق بشر به حساب آید.
- سیر تکاملی وب
وب 1
در سیر تکاملی تکنولوژی وب اولین نسل وب را، سایت های وب یا وب1 نامگذاری می کنند. در این سطح از تکنولوزی وب، وب سایت ها معمولا یکطرفه و صرفا اطلاعات سایت توسط تعداد معدودی مدیر سیستم تعریف شده تامین و تنها توسط بازدیدکنندگان و کاربران مشاهده می شود و این تعامل کاملا یکسویه است. افراد مطالب موردنظر خود را در وب قرار می‌دادند و دیگر افراد تنها قادر به خواندن آن مطالب بودند و نمی‌توانستند هیچ تعاملی با طراح یا نگارنده وب داشته باشند. به‌طور مثال گذاشتن نظر برای مطلبی که خوانده بودند، امکان‌پذیر نبود. به همین دلیل نسل اول وب، به وب خواندنی معروف است.
وب 2
پس از عبور از این نسل از وب سایت های اینترنتی، وب 2 با قابلیت تعامل دو سویه با کاربران بروز و ظهور یافت. وب 2 یا وب مشارکتی در واقع به نسلی از وب اطلاق می شود که اطلاع رسانی را از یک روند یکطرفه به یک حرکت مشارکتی با سهیم ساختن کاربران در تولید محتوا مبدل ساخت. بدین معنا که محتوای سایت توسط کاربران و بازدیدکنندگان سایت که سهم موثری در تولیدو ساماندهی محتوای دارند تامین می شود. در بخش ارتقای قابلیت فنی در این نسل از وب نیز شاهد افزایش بالای سرعت بارگذاری و لود صفحات وب سایت، نسبت به وب1 بوده ایم.
در نتیجه بکار گیری تکنولوژی وب 2 می توان مواری از قبیل Wikipedia ، MySpace وYouTube را به عنوان نمونه‌های عملی نام برد. به عنوان مثال Wikipedia یک سایت وب 2 است، یک دایره المعارف که ظاهراً هیچ مولف خاصی ندارد و با نیروی کاربرانش گسترش پیدا می کند. اما دایره‌المعارف بریتانیکا یک سایت وب 1 محسوب می‌شود. زیرا تعداد محدودی مولف هستند که مقالات این سایت را به روز میکنند و بر روی سایت قرار می دهند. از آنجا که این استاندارد جنبه‌های گوناگونی را پوشش می‌دهد هنوز ارزش و سودمندی آن برای برخی روشن نیست.
یکی از بهترین تعاریف وب 2 این است که وب تبدیل به بستری شده که می‌توان همه جور نرم افزاری را بر پایه آن ساخت تا کاربران فارغ از نیاز به نصب آن بر روی کامپیوتر شخصی خود بتوانند از هر جایی به آنها دسترسی داشته باشند. شاید بهترین تعبیر برای وب 2، وارد کردن کاربر سایبری برای مشارکت در اکثر برنامه‌های اینترنتی است تا کاربر در کنار دیگر اعضا بتواند نظرات و یا خواسته‌های خود را در فضای وب اعمال کند.
وب 3.0 چیست؟
وب 3.0 یعنی Semantic Web نسخه جدید از آینده وب جهان‌گستر است. این عبارت را تیم برنرز لی، همان کسی که سنگ بنای وب را گذاشت مطرح نمود. Semantic Web یا وب مفهومی جایی است که ماشین‌ها صفحات وب را همانگونه که ما می‌خوانیم می‌خوانند و موتورهای جستجو می‌توانند بهتر درون وب کاوش کرده و نتایج دقیق‌تری ارائه کنند. جایی که هوش مصنوعی عرصه ای برای ظهور و بروز می یابد. البته شاید هنوز اندکی زود باشد که بخواهیم با قاطعیت درباره آن صحبت کنیم. حتی وب 2 هنوز از برخی جنبه‌ها در حال پیشرفت است. اما هیچ شکی نیست که همین حالا نیز فناوری‌های تازه شبکه در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های پیشرو در دست بررسی و پایه‌گذاری‌اند. با نگاهی اجمالی به بحث ها و نظرات کاربران در وب سایت ها می‌بینیم که گفتگو بر سر نسل بعدی بسیار داغ است. "نوا اسپیواک" یکی از مدیران شرکت "Radar Netwroks" می‌گوید: «وب 3 مجموعه‌ای از استانداردهاست که فضای وب را به یک بانک اطلاعاتی بزرگ تبدیل میکند.
وب ۳.0 همانند وب ۲.0 در پی آن است تا در اینترنت نوآوری ایجاد نماید. منظور از نسخه‌بندی وب، این نیست که وب را شرکت خاصی در نسخه‌های متعدد منتشر می‌سازد؛ بلکه نسخه‌بندی وب برای بیان نسل‌های مختلفی که وب پشت سر می‌گذارد، استفاده می‌شود. نظرات پیرامون مرحله بعدی سیر تکاملی وب، بسیار متفاوت است، برخی معتقدند؛ پدیدار شدن تکنولوژی وب 3 یا وب مفهومی راه وب را تغییر خواهد داد و آنرا به سوی هوش مصنوعی خواهد برد. دیگر نظریه پردازان اظهار میکنند که وب 3 افزایش سرعت اینترنت، اپلیکیشن‌های تحت وب، یا پیشرفت گزینه‌های دیگر است...
با نگاهی اجمالی در می یابیم که وب 1 فقط قابل خواندن بود، وب با تولید محتوا همراه بود و با آنچه که سایت ارائه میکرد سازمان می یافت. اما وب 2 بصورت «خواندنی ـ نوشتنی» توسعه یافت و کاربران نقش فعالی به عهده گرفتند. وب 3 میتواند این مرحله را با اجازه دادن به انسانها برای تغییرات در سایت و منابع آن بیشتر ادامه دهد. با نمای رشد ثابت قدرت رایانه، این غیر قابل باور نیست که نسل بعدی سایت ها مجهز به منابعی شوند که کد مشارکتی کاربران بر روی آنها اجرا شود.
- کاربردهای وب 3.0
به طور کلی، برای وب ۳.۰ پنج کاربرد اصلی متصور است:
۱ . وب سمنتیک Semantic Web
لازمه نسل بعدی وب، سمنتیک بودن است. یک فضای وب که در آن کامپیوترها می‌توانند ما صفحه‌های وب را بخوانند. وب سمنتیک تکنولوژی‌های وب را با فهمیدن معنی تک تک کلمات (به جای فقط کلمات کلیدی و اعداد) در تولید، اشتراک‌گذاری و متصل کردن محتوا بر اساس نتایج جستجوها و تحلیل‌ها، بهبود می دهد. کافی است از کامپیوتر بخواهید برنامه شما را با چیزی مثلاً یک پزشک یا پرواز هواپیما تنظیم کند او می فهمد، برنامه ریزی می کند و ...
۲ . هوش مصنوعی Artificial Intelligence
تلفیق این قابلیت با پردازش شبکه‌های زبانی در وب ۳.۰، کامپیوترها را قادر می سازد تا اطلاعات را به منظور ارائه‌ی نتایج مرتبط‌تر و سریعتر، مثل انسانها تحلیل کنند. در واقع وب 3 مسیر تکاملی وب را که به هوش مصنوعی منتهی می شود توصیف می کند، مسیری که وب را به شکل یک شبه انسان تبدیل میکند. برخی منتقدان معتقدند که این تصوری دست نیافتنی است. در هر صورت کمپانی‌هایی همچون آی بی ام و گوگل در حال تکمیل تکنولوژی‌های جدیدی هستند که اطلاعات شگفت انگیزی بدست می‌آورد مانند پیش بینی موسیقی از طریق اطلاعاتی که روی وب سایت‌های موزیک موجود است. در کل، کامپیوترها برای بر طرف کردن نیازهای کاربران خود هوشمندتر می شوند. البته همچنان بر روی اینکه نیرویی که وب 3 را به حرکت در خواهد آورد مناقشه است؛ آیا سیستم های باهوش خواهند بود یا هوشمندی از یک نوع سازمان دهی بیشتر پدیدار خواهد شد. باید منتظر بود تا ببینیم...
۳. گرافیک سه بعدیD Graphics
طراحی‌های سه بعدی توی وبسایت‌ها و سرویس‌های آنلاین وب ۳.۰ بشدت مورد استفاده قرار خواهند گرفت. راهنماهای موزه‌ها، بازی‌های کامپیوتری، فروشگاه‌های آنلاین و غیره سه بعدی میشن. فضایی است که می‌توانید بدون نیاز به حرکت از پشت کامپیوتر، درون آن قدم بزنید و ساختمان‌های آن را بازدید کنید.
۴ . اتصلات Connectivity
با وب ۳.۰ اطلاعات به لطف متا دیتاهای بامعنی (سمنتیک) بیشتر به هم متصل هستن. در نتیجه تجربه‌ی کاربر به سطح جدیدی از اتصالات تکامل پیدا می کند که از تمام اطلاعات موجود استفاده می کند. فضایی که می‌توانید با یک فایل رسانه‌ای فایل‌های دیگر را جستجو کنید. برای نمونه، تصویری از یکی از نقاشی‌های مورد علاقه خود را به کامپیوتر می‌دهید و او تصاویر و فیلم‌های مرتبط با آن را پیدا میکند
محتوا بر روی اپلیکیشن‌های مختلف در دسترس هستند. هر دستگاه به وب متصل هست و سرویس‌ها هر جایی می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. یک فضای وب که همه جا وجود دارد؛ روی کامپیوتر شخصی، روی کامپیوتر جیبی، روی تلفن همراه و حتی روی لباس‌تان. حتی با ارتباط با پنجره‌های اتاق‌تان و دریافت وضعیت هوا، پنجره‌ها در زمان لازم باز و بسته می‌شوند.
هم اکنون پژوهشگران زیادی هر یک با دید شخصی خود درحال کار روی وب مفهومی هستند. این گروه به جای بازنگری در فرمت وب که تغییر در همه سایت‌ها را ایجاب میکند در حال آماده کردن agent بهتری هستند که صفحات وب را بهتر بفهمند. یعنی آنها به دنبال ساد‌ه‌تر کردن ساختار صفحه‌های وب نیستند بلکه agent های با هوشتری می‌سازند.
ابوالقاسم شاکری
پایان.